ความมีชื่อเสียงของถ้ำกระบอก ในด้านสมุนไพร ในอดีตเมื่อแรกเริ่มนั้น จนกลายเป็นตำนานบอกเล่ากันปากต่อปาก นั่นคือ การทานสมุนไพร ๕ แก้วจบทุกโรค
ในขณะที่ยุคนี้ สมุนไพรที่นับว่าเป็นหลักที่คนไข้ทุกคน แม้แต่กรรมการทาน ล้วนแล้วแต่เป็นสมุนไพรพื้นฐาน ที่ทำหน้าที่ฟื้นฟูอวัยวะ สร้างภูมิ และปรับสมดุลย์ของธาตุทั้งสี่ของร่างกาย เป็นหลัก
แต่การทานสมุนไพรในยุคแรกของถ้ำกระบอก นับตั้งแต่เปิดถ้ำ จนมีชื่อเสียงโด่งดัง หาเป็นเช่นนี้ไม่
สมุนไพรที่ใช้กันในยุคนี้ เพิ่งถูกเริ่มใช้ที่ถ้ำกระบอก ครั้งแรกในปี ๒๕๐๗ เรียกว่าปลายยุคถ้ำ ซึ่งก็คือ เมื่อมีคนไข้หลั่งไหลกันมาอย่างมากมายนั่นเอง
ในสมัยแรกๆ นั้น คนที่ไปถ้ำกระบอกยังมีน้อย ดังนั้น จึงมีโอกาสและมีเวลา ที่พระจะอบรม ทำความเข้าใจ และสร้างศรัทธาให้เกิด จนคนผู้นั้นมีพฤติกรรมสอดคล้องกับธรรมคำสอนของพระภูมี
เมื่อพฤติกรรมและศรัทธา เข้าตาพระ จึงให้ยาสมุนไพร ที่เรียกกันว่า "ยาตัด" ซึ่งเมื่อทานครบ ๕ แก้วแล้วนั้น สามารถจบโรคทุกโรคได้
อันแรกเริ่มเดิมที พระก็ไม่ได้จัดทำขึ้นเพื่อให้คนเป็นโรคทาน แต่จัดทำให้ผู้ติดยาเสพติดทาน หากแต่ผลที่ปรากฎว่า ผู้เสพติดยา เมื่อทานแล้ว โรคที่เคยเป็นอยู่ก็หายไปด้วย ทำให้คนป่วยปกติที่ไม่ติดยา อยากที่จะขอทานด้วย
ในช่วงแรก พระก็ไม่อนุญาต จนกระทั่งมีชายคนหนึ่ง ซึ่งเป็นโรคร้ายแรง มาขออนุญาต แต่พระไม่ให้ เขาจึงคิดวิธีการ โดยกลับบ้านไปหัดเสพยา หลังจากนั้นไม่นาน ก็กลับมาพร้อมกับบอกพระว่า เขาเป็นผู้ป่วยยาเสพติด
ดังนั้น เพื่อไม่ให้เป็นภาระซ้ำซ้อน จึงอนุญาตให้ทานได้
หากแต่การที่คนป่วยทั่วไปจะทานสมุนไพร "ยาตัด" ได้นั้น ต้องผ่านการทบสอบจากพระ โดยการปฏิบัติประมาณ ๓ เดือน จนพระแน่ใจ จึงให้ทาน
หลวงพ่อนิพนธ์จึงกล่าวว่า สมุนไพร "ยาตัด" ผลสำเร็จจึงตั้งอยู่บนพื้นฐานของความศรัทธา และปฏิบัติ หากผู้ใดทำได้ การรักษาก็ประสพผลได้โดยง่าย
เมื่อคนไข้มากขึ้น การอบรม หรือ ห่างเหิน การฟังคำสอน และนำไปปฏิบัติ ก็มากขึ้น ดังนั้น จึงได้ถูกเปลี่ยนมาใช้สมุนไพร ดังเช่น ปัจจุบันแทน อันเสมือนว่า ใช้การวัดบุญวัดวาสนา ของผู้ทานเอา นั่นคือ ใครทำใครได้ ไม่ต้องไปพิจารณาเฉพาะเป็นรายบุคคล ดั่งเช่นกาลก่อน ส่วนยาตัด ก็สงวนไว้สำหรับผู้ป่วยยาเสพติดเท่านั้น
วันนี้ จากคำปรารภของฟ้าหญิง ทำให้หลวงพ่อนิพนธ์ทบทวนอดีตอีกครั้ง ในการที่จะจัดกลุ่มผู้ป่วยโดยเลือกผู้ป่วยมะเร็งที่มีจำนวนมากที่สุดก่อน และคัดกรอง คนที่มีคุณสมบัติ และจัดสถานที่ เพื่อให้คนเหล่านั้น ได้ทานสมุนไพร "ยาตัด" เพื่อลดเวลาในการรักษา และคืนคนดี มีคุณภาพกลับสู่สังคม เป็นการลดภาระค่าใช้จ่ายของชาติ แทนที่จะใช้แบบปัจจุบัน ที่ต้องใช้เวลานาน
