หลวงพ่อนิพนธ์ชี้ให้เห็นว่า หลักของพระภูมี เชื่อในกรรม ที่เราท่านกระทำมาแล้ว จะหนีหรือปฏิเสธสักฉันใด ก็ไม่พ้น
เมื่อมาใช้หลักพระภูมี ในการแก้ปัญหา พระภูมีจึงสอนให้เราท่านยอมรับ และใช้ หากแต่ทุกข์ที่เกิด หาใช่มีเหตุแต่กรรม แต่เป็นด้วยวินัยของพระภูมี
จึงไม่แปลกที่หลวงพ่อนิพนธ์สอนว่า เมื่อปฏิบัติวินัย นั่นก็หมายความว่า ต้องมีเหตุให้ผจญ ยิ่งมีเหตุมาก ผลก็ยิ่งมาก
หากเราท่านปฏิเสธเสียซึ่งเหตุ นั่นก็ทำให้เสียผล
หลายคนอาจติติงว่า ทำไมให้คนป่วย ซึ่งมีทุกข์อยู่แล้ว มานั่งสวดมนต์ มานั่งฟัง แถมนั่งกับพื้น ในที่มีพัดลมก็น้อย แอร์ก็ไม่เปิด ทนเมื่อยก็แล้ว ยังต้องทนร้อนอีก
ต่างกับการไปที่อื่น ที่จัดที่นั่งให้สบายๆ มีแอร์เย็นช่ำ มีทุกสรรพสิ่งให้อำนวยความสะดวก
การนั่งกรรมฐาน ของที่นี่ จึงต่างกับที่อื่นอย่างสิ้นเชิง แลก็ยากที่จะรักษากรรมฐาน คือ ความสงบไว้ได้
หากแต่ใครทำได้ ผลจึงมหาศาล
เฉกเช่นพระสงฆ์สาวก แม้นนั่งกันป็นเรือนพัน เรือนหมื่น ยามเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้า ก็นั่งสงบ ไม่มีเสียงอื่นใด มีแต่เสียงของพระภูมีเท่านั้น
ใครจะดูว่าสิ่งที่หลวงพ่อนิพนธ์ให้ทำไม่มีอะไร ไม่สนใจ ไม่คิดที่จะควบคุมตน หากแต่สิ่งนี้มิใช่สิ่งเลื่อนลอย ให้ผลมหาศาล มิเพียงแต่บุญจากกรรมฐาน ความสงบ ตามวินัย หากแต่ทำให้เกิดการฝึกการสร้างความสงบ เสมือนเหตุการณ์จำลอง ในยามทุกข์ที่เกิดจากโรคภัยมา
สิ่งนี้หลีกหนีไม่พ้น วันหนึ่ง อาการปวด ทรมาน จากโรคก็ต้องมาถึง แต่หลวงพ่อนิพนธ์สอนว่า ก็ให้มันทุกข์แต่เพียงกาย ใจอย่าตก เพราะเมื่อใช้ย่อมต้องหมด การฝึกในวันนี้ ทำให้ใจเราสงบ ทุกข์ก็เกิดแต่เพียงกาย ไม่ลามมาถึงใจ ที่ส่งผลกับร่างกายมากกว่าเสียอีก
เมื่อผลแพ้ชนะ วัดกันที่ใจ การฝึกใจ จึงมีความสำคัญยิ่ง
แค่เหตุเล็กน้อย ความเมื่อย ความอยากคุย ความร้อน เราท่านยังทนไม่ได้ ... ยามเข้าสงครามใหญ่ตอนลงแดง ... คงยากจะผ่านได้
ไม่ต้องถึงโรค ร้อนแค่นี้ยังไม่ไหว ร้อนกระโจม คงยากทน เมื่อพบศึก ร้อนจากพิษไข้ ... เสมือนนักกีฬาไม่ยอมฝึก ผลก็ย่อมคาดการณ์ได้
เป็นนักกีฬาอยากเก่ง ก็ต้องฝึกหนัก ... คนป่วยก็เช่นกัน ...
กิจกรรมที่ให้ทำ นั่นคือเหตุ .. คิดหนี เบื่อฝึก ... ไม่มีวันได้ขึ้นแท่นแห่งชัยชนะอย่างแน่นอน
จึงไม่ต้องสงสัยเลยว่าทำไมต้องบังคับ ... หากแต่ใครที่คิดว่าตนฉลาด หลบซ้ายหลบขวา อันนี้ไม่ว่ากัน ...
ฉลาดแกมโกง ใช้ไม่ได้กับศาสน์ เพราะผู้ตัดสิน ไม่ใช่มนุษย์หน้าไหน .. หากแต่เป็นดินฟ้าอากาศ ที่เป็นพยานใหญ่ ตัดสินไปตามตัวกระทำของคนผู้นั้น
